BTK’nin 2 Ağustos’ta Instagram’a erişim yasağı getirmesine reaksiyon sürüyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü, milyonlarca kullanıcının söz özgürlüğünün keyfi olarak ihlal edildiğini vurgulayarak “Karar derhal geri alınmalıdır” açıklaması yaptı.
Türkiye’de Instagram’a getirilen erişim pürüzüne yönelik yansılar sürerken, İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) ve Tabir Özgürlüğü Derneği (İFÖD), ortak bir açıklama yaptı.
Açıklamada, Türkiye’de “yetkililerin 2 Ağustos 2024 tarihinde Instagram’a erişim pürüzü getirme istikametindeki keyfi kararının milyonlarca kullanıcının söz özgürlüğü ve bilgiye erişim haklarını ihlal ettiğini” belirtildi.
Artı Gerçek’in haberine nazaran; ayrıyeten platforma bağımlı olan küçük işletme sahiplerinin de etkilendiği vurgulandı.
Açıklamada toplumsal medyanın, “Türkiye’de son yıllarda medyaya yönelik geniş çaplı baskıların akabinde insanların bağımsız haberlere erişebildiği ve kendilerini görece özgürce tabir edebildiği son alanlardan biri” olduğu tabir edildi.
“Bu, yetkililere internet sitelerini ve öteki çevrimiçi içerikleri keyfi olarak engelleme ve kaldırma yetkisi veren Türkiye’nin kısıtlayıcı internet maddesine karşın gerçekleşiyor” denildi.
“Karardan derhal dönülmeli”
Kamu yetkililerinden çelişkili açıklamalar geldiğini ve Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumunun (BTK) Instagram’a erişimin engellenmesinin münasebetlerini ortaya koyan bir karar yayınlamadığını belirten açıklamada HRW ve İFÖD, Türkiye hükümetinin erişimi derhal yine sağlaması gerektiğini söyledi.
Kararı son derece orantısız bir önlem olarak tanımlayıp derhal geri alınması gerektiğini belirten HRW Teknoloji ve Haklar Yönetici Yardımcısı Deborah Brown, “Bir hükümetin bir platformdaki birtakım içerikleri kaldırma ya da birtakım içeriklere müsaade verme kararları konusundaki uyuşmazlığı, asla platforma erişimi tümüyle engellemek için bir mazeret olarak kullanılmamalıdır” tabirlerini kullandı.
İFÖD kurucularından Dr. Yaman Akdeniz, “Instagram platformuna erişimin engellenmesi yalnızca orantısız değil tıpkı vakitte keyfidir, çünkü Türkiye’nin internet düzenleyicisi tarafından alınan kararın ayrıntıları açıklanmamıştır ve engelleme kararı bir mahkeme kararı olmaksızın verilmiştir” dedi. Bu durumun söz özgürlüğü ve bilgiye erişim hakkını açıkça ihlal ettiğinin altını çizen Akdeniz, “aynı vakitte mahkeme yoluyla tesirli bir hukuk yolunun garanti altına alınmasına ait anayasal yükümlülüğü de ihlal etmektedir” tabirlerini kullandı.
Uluslararası hukuk kuralları hatırlatıldı
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesinin de Google Sites, YouTube, Twitter ve Wikipedia ile ilgili geçmiş kararları hatırlatıldı ve bu yasaklarda da tabir özgürlüğü ve halkın bilgi alma ve verme hakkının ihlal edildiğine karar verildiği vurgulandı.
“Uluslararası hukuk uyarınca, hükümetlerin çevrimiçi bilgiye yönelik her türlü kısıtlamanın maddede öngörülmüş olmasını, muhakkak bir tehdide karşı gerekli ve orantılı bir karşılık olmasını ve kamu faydasına olmasını sağlama yükümlülüğü vardır” sözleri kullanıldı.
Sosyal medya platformlarının da kullanıcıların haklarını savunmak için öne çıkmasının gerektiği belirtilen açıklamada, kelam konusu platformlar ‘cesur adımlar atmaya’ çağrıldı. “Sosyal medya platformları, hükümetin platformlarını engelleme kararlarına karşı yavuz adımlar atarak ve keyfi engelleme kararlarına karşı kullanıcılarının haklarını korumak için alacakları önlemler konusunda kamuoyunu bilgilendiren duyurular yaparak kullanıcılarının tabir özgürlüğünü ve bilgi edinme hakkını desteklemelidir” dendi.
Deutsche Welle ve Voice of America haber platformlarının Haziran 2022’den bu yana süresiz olarak erişime engellendiği hatırlatılan açıklamada, İFÖD’ün mart ayı sonu itibariyle Türkiye’nin bir milyondan fazla web sitesini engellediği tespiti de aktarıldı. Ayrıyeten Wattpad ve Roblox’a getirilen erişim pürüzleri de tekrar açıklamada yerini aldı.