İtalyan anarşist ve teorisyenlerin bir listesi oluşturulsa Alfredo M. Bonanno birinci sıralarda yer alır kuşkusuz. İtalya başta olmak üzere, dünyanın dört bir yanındaki devrimci gayretlere takviye olan ve hem fikrî hem de fizikî manada devrimcilerin yanında bulunan Bonanno; klasikleşmiş telaffuzlara karşı çıkıp özgürlük hareketlerinin dinamizmini savunmuştu. Bu yolda demokrasiyle maskelenmiş faşizme ve proletarya diktatörlüğüyle kamufle edilmiş Bolşevizme de ağır tenkitler yönelterek her türlü sömürü sistemine isyan bayrağı açmıştı. Öteki bir deyişle baskıcı her iktidarın yıkılması gerektiğini savunmuştu.
Güvenlik ve parti devletlerinin, önünde sonunda faşizme yöneleceğini söyleyen Bonanno, bu nedenle anarşizm ateşinin sönmemesi gerektiğinden bahsederken “baskıcı düzeneğin tıkanması için bir kum adedinin kâfi olduğunu” hatırlatmıştı her metninde ve hareketinde. Mesela ‘Cyberpunk ve Anarşi’de şöyle demişti: “Yaşamak istiyorsanız çiçekli ve sevinçli diye yutturulan bu daima çürümeye karşı savaşmalısınız. Bu savaş vefatına ve acımasız olsun, ahengin inşaatçılarına, sonsuz barış için mevt üreticilerine, garantili fikirlerin fiyatlı uydurucularına, kaba aldatma ve hilelerin dokuyucularına tükürün. Bu tükürük, öğretenlere bir şeyler öğretmeyi sav eden üstün bir bilgeliğin tükürüğü değil, tüm uzlaşmalara, geçersizliğe, güzelleştiren yasallığa ve cezalandırma maddesine dayalı çeşitlilik statüsü verdiğini argüman eden yasadışılıklara karşı alaycı bir aşağılama olsun.”
Var olanın ve dayatılanın eleştirisini içeren telaffuzuyla Bonanno, propagandalara, insanların gürültüyle ve reklamlarla uyutulmasına karşı çıkarken ayrıştırma ve düşmanlaştırma tehlikesine dikkat kesilmişti. Bu manada uğraş edilecekler aşikardı: Bireyler ve toplumlar ortasına nefret tohumları takım savaşlara davetiye çıkaranlar, doğayı tahrip edenler, insanlığı geleceksizleştirenler, bireyleri aptallaştıranlar, halkları köleleştirenler ve topraksızlaştıranlar…
6 Aralık 2023’te kaybettiğimiz Bonanno’nun ‘Palestine, mon amour’ başlıklı metni, bilhassa nefret, köleleştirme ve topraksızlaştırma babında Filistinlilerin isyanına ve çabasına ağırlaştığı bir çalışma: “Barbarlık geçmişte kalan bir şey değil, gerimizde bıraktığımız bir dehşet müzesine ilişkin değil, yanımızda yürüyor” diyen müellif, hususa dinî ve mezhepsel açıdan yaklaşanların tersine kapitalizm, işgal ve direniş manasında odaklanırken mevti ve öldürmeyi kutsayanları da eleştiriyor.
‘İNSANIN EN SEVDİĞİ SPOR ÖLDÜRME VE SAVAŞ’
İsraillilerin kendilerinden “daha az insan” olarak gördüğü Filistinlilere uyguladığı şiddetin dozu günden güne artarken Bonanno, uygarlığın temel sorunu barbarlığı hatırlatıp felaket ve yine doğuş telaffuzuyla işgalciye dönüşen bir güvenlik devletine dikkat çekiyor.
Palestine, mon amour, Alfredo M. Bonanno, Mütercim: Taylan Onur, 100 syf., SUB Yayın, 2024..
Filistin-İsrail ortasındaki tansiyonda ve çatışmalarda iç siyaset için karşı tarafın başkasına gereksinim duyduğunu; pak ellerin ve kirli vicdanların birbirine karıştığını söylüyor Bonanno. “Barış bir hayal” deyip ekliyor: “İdeal tahlil, en azından halkların özgürlüğüne sahip olan herkesin görebildiği kadarıyla genelleştirilmiş bir ayaklanma. Diğer bir deyişle İsrail halkından başlayan, kendilerini yöneten kurumları yok edebilecek ve Filistin halkına ortacılar olmadan direkt işbirliğine ve karşılıklı hürmete dayanan bir barış önerebilecek bir intifada.”
Bir vakitler zulme uğrayanların zulme düştüğü topraklarda, anti-semitizmi unutan yahut sumen altı edenlerin yeni bir tarih yazmaya girişerek vahşeti körüklediğini, direniş ve isyan şartları oluşturduğunu anımsatan Bonanno, rastgele bir milliyetçiliğin ve ümmetçiliğin sorunu çözmeyeceğini, her şeyden önce zihinlerde bir ihtilale ihtiyaç duyulduğunu, aksi hâlde kamp, duvar, hücum ve savunma kısırdöngüsünün; başka bir tabirle sömüren ve sömürülen tansiyonunun devam edeceğini belirtiyor. Bu noktada bir önerisi getiriyor: “Filistin ve İsrail halkı ortasında, bu topraklarda var olması için hiçbir neden bulunmayan ulus ve ırk çatışmasına son verme hedefiyle pratikliği ve idealliği kadar, üretken ve kültürel bir işbirliği de gerekli. Irk, kültür, din ve gelenek farklılıklarıyla her iki beşere da yer var. Filistin halkının yanında olmak fakat tıpkı vakitte İsrail halkının, bilhassa de büyük çıkarlar peşinde koşan memleketler arası siyasetin karşılıklı katliama ittiği en fakirlerin yanında olmak gerekiyor.”
Bonanno’nun deyişiyle “insanın en sevdiği spor olan öldürme ve savaş”, uzun yıllardır Filistin topraklarında devam ederken dünyanın büyük bir kısmı buna kayıtsız kalıyor. birebir halde Filistinlilerin isyancı uğraşına ilgi gösterenlerin sayısı, göstermeyenlerden az. Muharrire nazaran Filistinlilerin inatçı özgürlük iradesi, Siyonist propaganda tarafından ısrarla çarpıtılıyor. Hâl bu türlü olunca İsrail’in işgali ve Filistinlilerin gettolara hapsedilişi sürüyor. Akabinde, bir tehlike baş gösteriyor: “Dehşete alışmak, endişenin kendisinden çok daha çarpıcı. Öfke bastırılır, sessiz kalır ve her şey olağan görünür. İşgal altındaki topraklarda Filistinlilere yönelik baskının durumu bu.”
‘POLİS HER VAKİT POLİSTİR’
Bonanno, sıkıntının “Filistin sorunu” formunda nitelenmesini yanlış buluyor; ortada sonlandırılması, caydırılması, ticaretten turizme dek pek çok alanda ambargo konması gereken bir devlet olduğunu düşünüyor. Hatta İsrail devlet geleneğine hâkim olan militarizme ve faşizme karşı harekete geçme zorunluluğundan bahsediyor. Bu militarizmin, Filistin’i de benzeri güvenlik uygulamalarına ve askerî siyasetlere hapsetmesinin, sorunu çıkmaz sokağa sürüklediğini büyük bir yürekle dillendiriyor. Hasebiyle problemin özünde, devletin işinin kuvvet ve fiilinin savaş olduğu gerçeğinin yattığını gözden uzak tutmadan İsrail-Filistin çatışmasına ağırlaşmak gerektiğine dikkat çekip “polis her vakit polistir” diyor: “Tahakküm kurmaya istekli olanlar ortasındaki rastgele bir savaş, bir yürek dağını aşarak geçer. Bu üzere durumlarda cellat her vakit iş başındadır.”
Yazar, bahsettiği celladı ete kemiğe büründüren tarihi ve kültürel süreçleri çözümlediği kitapta gettoların, duvarların, işgallerin ve isyanların kökenine götürüyor bizi. Bu tarihin ve gerçeklerin unutturularak milliyetçi ve militaristlerin çıkarlarına uygun, yeni ve çoğunlukla uydurma bir tarihyazımının hayata geçirildiğini anımsatıyor.
Bonanno ‘Palestine, mon amour’da Filistin-İsrail tansiyonuyla ve çatışmasıyla ilgili uzun yıllardır birbirinin kopyası ve tekrarı olan telaffuzların, daha doğrusu kanonların dışına çıkarak soruna, devlet şiddeti ve tahakküm açısından yaklaşıyor. Olup bitene rastgele bir mezhebin örgütlenmesi ve ıstırap çekerek “vaat edilmiş topraklara” yerleşenlerin zaviyesinden bakmayan Bonanno, çatışmalardan ziyan gören, kimi vakit açıktan kimi vakit içten içe isyan eden halkların harekete geçme gerekliliğini vurguluyor.